„Rób to, co kochasz, a nie przepracujesz ani jednego dnia w swoim życiu” - ta fraza często pojawia się w internecie. Z roku na rok powiększa się liczba osób, dla których możliwość realizacji swojej pasji w zawodzie, jest warunkiem podczas wybierania ścieżki zawodowej. Wielość wyborów, presja osiągnięcia wysokiej satysfakcji zawodowej i potrzeba zdefiniowania własnej tożsamości - ooto czynniki prowadzące do bezdecyzyjności zawodowej.
Czym jest bezdecyzyjność, z czego wynika i jak możemy sobie z nią poradzić? Na wszystkie pytania odpowiem w tym artykule.
1. Czym jest bezdecyzyjność zawodowa?
2. Skąd się bierze bezdecyzyjność zawodowa i kogo dotyczy?
3. Czy można uniknąć pułapek bezdecyzyjności i podjąć trafną decyzję zawodową?
4. Dlaczego bezdecyzyjność zawodowa nie jest wymówką a nową formą wkraczania w dorosłość?
5. Na jakie pytania warto sobie odpowiedzieć w obliczu bezdecyzyjności zawodowej?
6. Jakie korzyści niesie ze sobą skorzystanie z doradcy zawodowego w przypadku niepewności zawodowej?
Zanim przejdziemy do przyczyn bezdecyzyjność zawodowej, zastanówmy się nad definicją tego zjawiska.
Jest to mechanizm zachowania, polegający na zwlekaniu z podjęciem szeregu wyborów związanych z przyszłością życia zawodowego. Najczęściej mechanizm ten występuje w czasie ukończenia szkoły wyższej bądź studiów, kiedy presja, aby podjąć kroki w kierunku pełnego usamodzielnienia się jest wysoka.
Odkładanie zawodowego wejścia w dorosłość na później, przybiera różne formy. Przykładem jest gap year, czyli rok przerwy brany najczęściej między maturą a studiami, aby przemyśleć decyzje związane z przyszłością jednostki. W trakcie edukacji podejmuje się innego rodzaju decyzję, niż po jej ukończeniu. Młody dorosły często ma poczucie, że musi wybrać zawód na całe życie, chociaż nie ma wystarczającej wiedzy na temat tego, co właściwie lubi robić i jak wygląda rynek pracy.
Inną nazwą omawianego mechanizmu jest prokrastynacja zawodowa, którą wiąże się z okresem wchodzenia w dorosłość. Słowo prokrastynacja może kojarzyć się negatywnie, głównie z uciekaniem przed wykonaniem zadania i wzięciem odpowiedzialności. Jednak mechanizm ten nie jest jednoznaczny biernością i bezradnością. Bezdecyzyjność zawodowa może równie dobrze oznaczać prowadzenia aktywnego poszukiwania oraz podejmowanie wstępnych zobowiązań i wyborów. Oznacza to, że przykładowa młoda osoba próbowałaby swoich sił w różnych miejscach (np. staż), poszukiwałaby informacji na temat interesujących ją ścieżek zawodowych.
Augustyn Bańka, który opracował test mierzący bezdecyzyjność zawodową, zwracał uwagę, że to zjawisko ma charakter rozwojowy i jest odpowiedzią młodego człowieka, na wyzwania środowiska, w jakim żyje. Prokrastynacja zawodowa może być problemem, kiedy przybiera formę dysfunkcji - wówczas dana osoba odracza podejmowanie jakichkolwiek decyzji związanych z przyszłością przez długi czas, co zdecydowanie utrudnia rozwój.
Bezdecyzyjność zawodowa dotyczy osób pomiędzy 18. a 25. rokiem życia (niektórzy wskazują 30 lat jako górną granicę), kiedy to człowiek wkracza w okres nazywany „wyłaniającą się dorosłością”. Jest to czas w życiu, gdy osoba np. nie mieszka już z rodzicami i jednocześnie jest przez nich wspierana finansowo lub mieszka z rodzicami, pracuje i ma wkład w utrzymanie gospodarstwa domowego.
Opóźnianie decyzji zawodowych nie ma jednoznacznego powodu. Istnienie wiele czynników, które mogą przyczyniać się do pogłębienia się problemu bezdecyzyjności zawodowej. Najczęściej wymienia się:
Jak już zobaczyliśmy powyżej, bezdecyzyjność zawodowa jest okresem, kiedy jednostka nie w pełni angażuje się zawodowo, ponieważ wciąż jest w trakcie poszukiwań. Poznawanie siebie i zbieranie informacji o możliwościach zawodowych zawsze zajmuje pewien czas. Właśnie na poszukiwaniach wartościowych informacji warto się skupić, ponieważ bez odpowiedniej wiedzy trudniej dokonywać wyborów.
Badanie różnych opcji jest istotnym aspektem poszukiwania ścieżki zawodowej. Jeśli mamy pomysł na siebie pod tym względem, potrzebujemy zebrać dane, dotyczące niezbędnego wykształcenia kierunkowego i dostępnej praktyki zawodowej. Nawet jeśli docelowo nasz pomysł okaże się nietrafiony, będziemy mieli już większe rozeznanie w tym, czego robić nie chcemy. Podczas poszukiwania informacji warto też wziąć pod uwagę ryzyko, wiążące się z daną ścieżką zawodową. Czasami określony zawód wydaje się bardzo atrakcyjny, ale ryzyko z nim związane oraz jego specyfika, może nie współgrać z naszymi cechami osobistymi.
Oczywiście najlepszym źródłem wiedzy o konkretnym stanowisku są osoby, które na nich urzędują. Podjęcie rozmowy ze specjalistą albo nawet poszukiwanie wywiadów z takimi osobami, zwykle dużo wnosi do naszego postrzegania określonego zawodu. Świetnym pomysłem jest również podjęcie praktyki lub stażu w miejscu, branym pod uwagę jako potencjalne miejsce pracy. W końcu dopiero w praktyce dowiadujemy się, na czym polega dany zawód i czy jesteśmy odpowiednimi kandydatami. Dodatkowo wolontariaty, staże i praktyki, poszerzają nasze doświadczenie zawodowe, co później może ułatwić nam znalezienie pracy.
Pomóc może nam też naszkicowanie sobie planu długoterminowego, który zawierałby nasze cele i wizję siebie z przyszłości. Taki plan dowolnie modyfikujemy wraz z nabywanymi informacjami, podczas poszukiwań naszej ścieżki. Jeśli mamy kłopot z określeniem celu i stworzeniem takiego planu, możemy udać się do specjalisty. Konsultacja z doradcą zawodowym jest bardzo dobrym krokiem, kiedy myślimy o kształtowaniu kariery. Więcej informacji na temat korzyści z doradztwa zawodowego znajdziesz w kolejnej części artykułu.
Świat, w którym dzisiaj żyjemy jest nieco bardziej złożony, niż kiedykolwiek przedtem. Mamy dostęp do ogromnej liczby różnych ścieżek zawodowych i edukacyjnych, przez co wybór kariery jest zdecydowanie niejednoznaczny. Od ludzi wymaga się znacznie większej elastyczności, mamy do czynienia z hybrydyzacją zawodową - jedna osoba często potrzebuje umiejętności spotykanych niegdyś w zupełnie odległych od siebie dziedzinach. Trendy zawodowe i technologiczne stale się zmieniają - szacuje się, że około 65% osób urodzonych po 2007 roku będzie wykonywało zawody, które aktualnie jeszcze nie istnieją.
Wymaganie mobilności i elastyczności wobec jednostek ma związek z ponowoczesnymi wzorami osobowymi, o których pisał Zygmunt Bauman. Znacznie częściej niż kiedyś postrzega się tożsamość, jako coś co „należy odkryć”, czego trzeba szukać. Rzadziej natomiast mówi się o „planie na życie”, jako dążeniu do punktu docelowego, dlatego że zawody pojawiają się i znikają. Więcej uwagi poświęca się nabywaniu doświadczenia i umiejętności, zamiast sztywnych kompetencji, przydatnych np. tylko na jednym stanowisku. Nasz sposób życia jest znacznie bardziej ulotny i niedookreślony, w porównaniu do poprzednich pokoleń.
Z tego powodu zatarła się „granica dorosłości”, a wkraczanie w dorosłość jest teraz procesem. Mamy znacznie więcej możliwości, chociaż ich świadomość potrafi przytłaczać. Elastyczność zapewnia nam różnorodną codzienność, skoro nie musimy wykonywać tej samej pracy przez całe życie. Wkroczenie w dorosłość teraz wiąże się znacznie bardziej z podejmowaniem decyzji, posiadaniem większych zasobów informacji oraz umiejętnością zarządzania czasem i zasobami. Trudniej mówić o kontrakcie, jako jednoznacznym wyborze celu, do którego się idzie.
Czasami warto zdefiniować sobie cele i potrzeby, choćby po to, żeby je najzwyczajniej w świecie zobaczyć. Gdy rozpatrujemy jakąś niejednoznaczną kwestię, możemy popaść w tendencyjność lub raz po raz wertować zagadnienia, które nie ułatwiają sformułowania odpowiedzi. Poniżej przedstawiam pytania pomocnicze, jakie warto sobie zadać, jeżeli zmagasz się z bezdecyzyjnością zawodową lub zwyczajnie zmieniasz kierunek swojej kariery.
Doradca zawodowy przede wszystkim ma duże doświadczenie w planowaniu kariery, posiada niezbędne informacje o różnych ścieżkach zawodowych (np. potrzebne kwalifikacje, perspektywy rozwoju). Potrafi zidentyfikować silne strony klienta i dysponuje narzędziami, które to ułatwiają (np. testami osobowości). Wraz z doradcą zawodowym możecie przeanalizować wszystkie „za i przeciw”, dotyczące konkretnych stanowisk - dzięki temu łatwiej podejmiesz decyzję.
Ponadto doradca zawodowy pomoże Ci, jeśli masz problem z oceną własnych możliwości. Jeżeli zaniżasz swoją sprawczość, specjalista zauważy to i doradzi Ci podjęcie takich kroków, dzięki którym będziesz się rozwijać. Zaniżanie swoich kompetencji jest bardzo częstym problemem, kiedy poszukujemy nowej pracy. U doradcy zawodowego otrzymasz wsparcie w przygotowaniu CV oraz listu motywacyjnego. Dostaniesz też informacje na temat widełek płacowych oraz pytań, jakie prawdopodobnie usłyszysz podczas rozmowy kwalifikacyjnej.
Zobacz też: czym jest wypalenie zawodowe:https://www.vratislavia-medica.pl/wypalenie-zawodowe-powszechny-problem/
Źródła:
